Carmina, Josefa, Aurelia, Carola, Olvido y Gloria son seis muyeres ente corrientes y estraordinaries. Pertenecen al nuestru pasáu cercanu, a la contorna del ríu la Fame -el ríu Xinestaza- y a la historia imaxinada de Pilar Arnaldo (La Pontecastru-Tinéu, 1964).
Na so primera publicación ofrez Arnaldo seis relatos independientes que foi acutexando nos dos últimos años y qu'amuesen la unidá na xeografía d'orixe d'unes muyeres cencielles y anónimes a les que l'autora va cargando del valor que les fai convertise nes protagonistes de les sos propies vides: una madre acobardada pol propiu analfabetismu y pola brutalidá del home; una moza presa a la que suelten cuando ta a puntu de parir; dos enamoraes traicionaes polos novios; una recién casada a la que maten de fame na casa del maríu. El conxuntu complétalu la historia de la nena qu'enferma repentinamente y a la que-y cuesen una mortaya: un momentu real na vida de la madre de l'autora. Seis muyeres que tuvieron la suerte de topase cola escritora que-yos creó peripecies lliteraries pa combinales cola triste realidá del maltratu, l'engañu, l'abusu y la entrega personal y social al home, al ricu o al fuerte que sufrieron elles y tantes otres como elles.
Coraxe dientro d'un retratu guapu, fechu con tientu, d'una cultura mui bien rescatada: nos trabayos -curiar el ganáu, andar peles tierres-; nes fiestes de los pueblos, nel baille; nel cortexu; na vida doméstica, nel orde familiar y social, nel comportamientu de les persones y en definitiva, nesa manera especial de tar nel mundu que dalguna vez foi la nuesa.
Per esti ríu la Fame cuerre la selección d'una bona observadora y l'oficiu de la bona escritora: la qu'escueyi les palabres, dibuxa los personaxes, describe los ambientes, encaxa los diálogos y manexa la técnica narrativa. Tamién la que tien xeitos innatos de bona contadora y tresmite esa harmonía invisible fundamental pa que too funcione; la que se val de dalguna anécdota que-y contaron, dalguna historia familiar o vecinal, dalguna imaxe que se-y quedó clabuñando na memoria, mientres too va aniciando y garrando forma hasta tresformase na fantasía d'un relatu propiu y orixinal.
Hai munchos aciertos Nel ríu la fame; creo que'l mayor ye'l disfrute que consigue nel llector esta narración mui apegada a l'axilidá de la oralidá: llimpia, clásica, elegante, amable, tamién harmoniosa de manera visible.
Pero voi dicir más: parar ente estes páxines, miranos nestes agües, seique seya necesario pa ver el nuesu reflexu y conocenos como persones, pa reconocenos; son cuentos que retraten mui bien aspectos de la vida d'un pasáu bastante reciente y espliquen munches coses del nuesu presente.
Bienllegada, Pilar Arnaldo, a la lliteratura n'asturianu, a esa restrayada d'escritores, munchos de Tinéu, que vienen texendo una rede de cultura de munchu valir y gracies a los que conocimos personaxes, histories y llugares que yá se convirtieron n'inmortales: l'universu de Paniceiros, les pantasmes d'Oubona, el crime de La Zorera, dalgunos secretos de La Riera, imáxenes de Caeras, los paisaxes con nublina de Sabadel o aquella triste ponte seique cercana a Zarracín.
Les muyeres del ríu la Fame yá son otru nome ya otru motivu más pa volver a esti conceyu.
