“Naide queda dientro”. Esi ye'l lema d'una institución centenaria que, va dos años, cobró una notable relevancia. La participación de la Brigada Central de Salvamentu Mineru nel rescate del pequeñu Julen Roselló –que finalmente apaeció ensin vida– na localidá malagueña de Totalán, proxectó'l trabayu del equipu de mineros. Magar ser consideraos por décades unos "héroes” n'Asturies, el so llabor en Málaga dio-yos una reconocencia internacional. Ye un equipu d'élite que, col zarru de la minería, podría abultar menos útil. Nada más llueñe de la realidá. La Brigada de Salvamentu Mineru ta bien viva y el so futuru ta empobináu: arreyáu a los rescates complexos n'otros ámbitos y a la formación d'otros cuerpos y equipos de seguridá pal trabayu en condiciones estremes.
Casi tol equipu d'ocho brigadistes que se movió en xineru de 2019 a Totalán sigue inda trabayando nesti grupu. Too menos ún. Sergio Tuñón, qu'entós yera'l responsable de la unidá y el xefe del equipu qu'aportó a los llabores de rescate de Julen, yá causó baxa na empresa. Nesta situación hai otros dos compañeros d'aquel rescate. El resto de los homes que tuvieron en Málaga, y que trabayaron ensin fuelgu hasta sacar de les coraes de la tierra'l cuerpu del pequeñu, caltien el so puestu na Brigada. El llenizu Antonio Ortega Escalada asumió poco depués del rescate la xefatura del grupu. Los demás héroes son Jesús Alfonso Pérez Prado, José Antonio Huerta Lamuño, Lázaro Alves Gutiérrez, Rubén García Ares, Adrián Villarroel y Mandilio Suárez, y siguen día ente día calteniéndose na unidá.
Los oríxenes de la Brigada hai que buscalos fai más d'un sieglu, cuando les empreses mineres d'entós formaron un equipu de trabayadores espertos en rescatar a les sos compañeros víctimes d'accidentes. Cola creación d'Hunosa fai daqué más de mediu sieglu, esti cuerpu d'élite abellugó sol paragües de la compañía estatal. Dende entós son cientos les intervenciones que realizaron, tanto nel interior como l'esterior de la mina. Anguaño, la so base atópase nel peslláu pozu Fondón, en Llangréu, onde los 21 brigadistes qu'agora formen l'equipu trabayen a tres relevos: 24 hores al día y 365 díes al añu. La Brigada nunca fuelga, nunca duerme y siempres ta llista p'actuar énte cualquier fatalidá nel ámbitu nel que se-yos pida.
Nel pozu Fondón, l'equipu cunta con unes instalaciones úniques pal so entrenamientu. Hai delles zones nes qu'estos mineros se caltienen en forma. Una d'elles ye la “rampla”, qu'asemeya un tramu d'un pozu tantu en zones verticales como horizontales. Tamién cunten con una zona de posteo, y otra de “tierra”, que ye onde practiquen técniques de sostenimientu, llevantamientu de derrumbes y zones colapsaes. Amás, cunten con dos galeríes, una llamada “Modesta”, que ye un túnel carreteru” d'unos de 250 metros de llargor y 6 d'anchu. Y otra denominada “mina La Nalona”, una galería de mina en fondu de sacu, de 100 metros de llargor y menos de 3 d'anchu. L'oxetivu d'esti espaciu ye “recrear atmósferes irrespirables y d'escasa o nula visibilidá onde realizamos exercicios de rastrexu, localización y recuperación de víctimes, lo mesmo que d'estinción de quemes”, tal que esplicaba l'actual xefe de la Brigada, el llenizu Antonio Ortega Escalada, nun congresu de seguridá (ECOS) entamáu pola hullera pública. Amás, estos mineros tamién entrenen la área de microvoladuras nel pozu Monsacro.
El día a día de la Brigada de Salvamentu Mineru consiste en tar entrenaos y llistos pa cualquier incidencia. Pola naturaleza del serviciu, que ta reguláu pola Llei de Mines, tán establecíos unos entrenamientos obligatorios con usu del equipu de respiración autónoma en circuitu zarráu, el llamáu “autorrescatador”. Esos entrenamientos, de gran gastadura física, tán diseñaos p'avezar al cuerpu a realizar los trabayos de rescate cola menor demanda d'osíxenu posible, daqué bien necesario nes condiciones nes que tienen que remanar estos profesionales.
Amás, los miembros del equipu tamién realicen práctiques n'altor, trabayen en delles técniques de posteo y tamién en maniobres d'escarcelación de víctimes, como tamién n'estinción de quemes tantu n'esteriores como nel túnel d'entrenamientos.
Anque col actual volume de la Brigada –que ta compuesta por 21 miembros a tres relevos– ye imposible, hasta que'l sector empezó a aparar, estos profesionales diben por turnos y cada tres meses a la mina pa siguir colos sos llabores ordinarios y caltener el contactu colos trabayos.
A los sos costazos lleven más de 400 intervenciones. Les más vultables nel ámbitu mineru nos últimos años fueron el rescate de les víctimes nos accidentes del pozu Nicolasa, en 1995, cuando se dexaron la vida 14 mineros nuna esplosión, y l'asocedíu nel pozu Emilio, en Llión, nel añu 2013, cuando morrienron otros 6 trabayadores.
El de Julen ye un rescate que, tantu dende'l puntu de vista humanu como profesional, nunca voi escaecer
Pero'l rescate que más notoriedá-yos valió foi'l del pequeñu Julen, en Málaga. Ellí aportó un equipu de 8 brigadistes ente los que taba l'actual xefe del grupu. “Ye un rescate que tanto dende'l puntu de vista humanu como profesional nun voi escaecer”, rellataba Ortega Escalada, nel Congresu Ecos. Pola so participación na recuperación del cuerpu del neñu malagueñu, la Brigada de Salvamentu Mineru recibió numberosos premios, ente ellos la medaya d'Oru del Principáu d'Asturies, la medaya d'Oru d'Andalucía y el Premiu Estraordinariu del Ministeriu de Defensa.
¿Y agora?, ¿p'hacia ónde va'l futuru de la Brigada?
Según espliquen responsables d'Hunosa, esti cuerpu d'élite va siguir n'activu magar que solamente queda un pozu mineru abiertu, el de San Nicolás (Nicolasa) en Mieres. La so esperiencia y conocencia nun pueden perdese, ese legáu tien de sobrevivir. Por eso, amás de tar preparaos pa cualquier rescate nel que tengan qu'actuar (tantu en mines como n'otros ámbitos), los brigadistes tamién se van dedicar a la formación, parcela que conocen.
La Brigada de Salvamentu d'Hunosa puede dar formación de planes d'evacuación en túneles, primeros auxilios y formar equipos especializaos n'emerxencies en túneles y otres infraestructures soterrañes. Dientro d'esta materia, los espertos de la Brigada ufierten la so esperiencia nuna entrada a un túnel en condiciones estremes con llarga autonomía, y tamién nel usu d'aparatos autónomos de respiración en circuitu zarráu. Dende l'equipu d'élite d'Hunosa pueden dar formación en trabayar con “autorrescatadores” y equipos d'escape n'emerxencies.
Tamién ufierten les sos conocencies en técniques d'encontu en galeríes de pequena sección, y tamién nos trabayos n'espacios confinaos. A lo último, los profesionales mineros dan cursos de microvoladures, especialmente diseñaos pa los Cuerpos y Fuerces de seguridá del Estáu
La Brigada ta a puntu de cumplir 110 años nel puntu más paradóxicu de la so hestoria: cuando menos minería hai, más reconocencia pública algamaron. El particular yá lu teníen. El de cientos de families que pueden descansar tranquiles gracies a los brigadistes. Porque “naide queda dientro”.
