A Sor María de los Dolores Díaz de Miranda, relixosa benedictina nacida n'Uviéu y una de les mayores espertes en papel y pergaminos d'España, nun-y gusta revelar la so edá. “Tengo esa debilidá femenina”, diz, risondera, esta monxa que nun ye de clausura “pero casi”. Pasó por dellos conventos, ente ellos el de les Pelayes de la so ciudá natal, pero agora vive sola, nel Hospital de Tavera, en Toledo, onde se dedica a la restauración de documentos y llibros del archivu históricu de la casa de Medinaceli. Na ciudá qu'alienda trés cultures peles piedres de los sos murios, la patria sentimental d'El Greco, dirixe'l taller-llaboratoriu onde se restauren y se caltienen documentos gráficos de la citada familia ducal. 

Si se-y aperta un pocu, almite que nació na década de los sesenta. Fízolo n'Uviéu, anque'l rexistru de la so nacencia l'asitie en Grau, onde pasó bona parte de la so infancia. Tuvo, cuenta, una infancia feliz ente la tupida arbolea de la vivienda familiar. El so hermanu Felipe –arquitectu y vicepresidente de la Sociedad Ovetense de Festejos–, llevaba “a muncha xente a casa” y, polo que fora, siempres precisaben a unu más pa completar los sos xuegos. La pequeña María Dolores empezó a xugar al fútbol colos mozos, a boxear, a construyir cabanes ente los árboles de la que, nel so fueru internu, esplica, crecía una “llamada”, una vocación. Un secretu que nun s'atrevió a confesar hasta pasaos los años, porque eso, “en casa yera una bomba”. A la edá de catorce confesó-ylo a un cura –“creo que quiero ser monxa”, y-espetó pero non a sos padres. “¿Cómo lo diba dicir? ¿Tas llocu? Diben reíse de mi”. Güei fala vistiendo'l hábitu dende una celda toledana, una imaxe que la so familia nun pudiera imaxinar. “Considerábenme un trastu, creo que nun hubo día nel que me dixeren que ‘qué bona fuera’”, cuenta con una sorrisa que s'albidra al otru llau del teléfonu. De neña suañaba con ser médicu y aportar a les misiones, a sanar vides y almes, pero nos xuegos colos sos cinco hermanos tocába-y tanto'l papel “de mosqueteru como de princesa”. Ehí, esplica, ye onde empezó a cuayar una personalidá activa, bigarda que camudó en resistencia pacífica nel so pasu por un conventu de Cataluña, el nacionalismu llegó a colase pela piedra porosa de los murios del monesteriu. Una personalidá que llogró almacenar un currículum profesional inmensu, apináu de llogros como'l de restaurar el Fueru d'Avilés, collaborando con universidaes estranxeres o formando parte d'un grupu d'investigación del CSIC. 

Ye cierto que'l currículum empezó a enllenalu llueu, pero de manera un tanto errática. Con dieciséis años empezó los estudios de Medicina na Universidá d'Uviéu. A los venti yá entrara nun conventu y, con veintiún yá pasiaba'l so títulu sol brazu. Cuenta que, nel colexu, fixo dellos cursos nun solu, y que por eso se pudiera matricular primero de cumplir los 17. Ye médicu de carrera, anque nunca llegó a exercer. L'azar, o, más bien la fe, lleváronla frente a una pila de fascículos a los que quitar les grapes, frente a un montón de llibros que desmontar por qu'otra relixosa los volviera a enllibrar. Esi foi'l trabayu inicial que-y encamentaron nel monesteriu de San Pelayo d'Uviéu. Les Pelayes más nueves recibíen esti tipu d'encargos mientres los primeros compases de la so etapa nel conventu. L'aspirante a ciruxana, de manos arteres y “gran memoria visual” –lo que, esplica, diz con total humildá y solo por facer honor a la verdá– enamórase del papel, del so estudiu, el so cuidu y el so caltenimientu. 

Coles Pelayes d'Uviéu empezó los sos trabayos como restauradora. Tres ocho años ficiéronla directora del Taller de Restauración del conventu, nel que permaneció hasta 1998. Baxo la so dirección, les benedictines desempeñaron un prolíficu trabayu nel que se restauraron unes 3.500 pieces. Ente elles dalgunes d'altu valor como'l mentáu Fueru d'Avilés. Esti documentu, expedíu por Alfonso VI en 1085, ye'l más antiguu de tolos que se caltienen n'Asturies y contien les primeres palabres escrites n'asturianu. Tamién s'encargó de la restauración de los Llibros d'Alcuerdos Capitulares de la Catedral d'Uviéu y, descubrió que los 26 pervalibles grabaos de J. B. Piranesi que curia'l Muséu de Belles Artes d'Asturies nun son una primer edición, sinón una segunda, impresa pol fíu del artista en Francia. El papel, sobremanera el papel bonu, tien unes marques d'agua denominaes filigranes. Unos pequenos riegos y relieves al traviés de los que se cunta la so hestoria. Esplica la monxa que, estudiándolos, puede sabese de qué dómina y de qué zona xeográfica procede cada documentu. Asina, diz, foi como llegó a la conclusión de que los grabaos del Muséu uvieín veníen d'una papelera parisina onde emigraron los fíos de Piranesi tres el so fallecimientu. Nesta técnica básase la so tesis doctoral, que puede vese cómo defende na so canal de YouTube, porque tamién ye activa nes redes sociales. 

Cuando cerró'l taller de restauración del monesteriu de les Pelayes d'Uviéu, Sor María de los Dolores treslladó a Barcelona pa siguir col so trabayu. “El ora et labora na orde llevámoslu a carta cabal”, cuenta con otra sorrisa que-y camuda la voz. El so trabayu de restauradora, esplica, ye una ufrienda a Dios, porque, a los sos güeyos, “el mundu ta creáu, pero non acabáu” y eso ye llabor del home o, nesti casu, de la muyer. Nel monesteriu catalán dedicóse a facer lo que meyor sabe, amás de rezar: tratar con tanto mimu y precisión a los llibros y documentos como viera facer a los médicos colos sos pacientes nes sos práctiques nel hospital. Nesi conventu barcelonés, el conflictu independentista pasó-y factura, pero ye un asuntu del que nun quier falar y del que s'escribió enforma. Esplica que nun quier abrir vieyes feríes, sinón cerrales. A los sos güeyos, nel nuesu país falta comprensión y capacidá pa perdonar. 

El casu ye que'l dramaturgu Albert Boadella noveló la so hestoria, por nun comulgar coles idees separatistes; y más apocayá foi citada nun artículu de la prensa nacional por idénticu motivu. Güei, ente los murios del hospital de Tavera escucha les noticies polítiques con precuru, tarrez pola crispadura creciente qu'anubre España y pol enfrentamientu ente opiniones tan distintes como distantes. Ella nun se siente mártir, nin preséu, nin ariete de naide. Ella ye una restauradora que reza. 

Sor María de los Dolores nun quier abrir de nuevu eses páxines dolioses, prefier abellugase nos sos llibros, nesos vieyos legaxos que remana con mimu y qu'ayuda a remocicar, ensin perder el gustu añeyu que'l posu de los años dexa nel llombu de cada volume. Porque, como la relixosa diz, en restauración la peor requilencia ye “que dexasti un llibru como nuevu”.