Nestos díes nos que munchos alleguen a los campusantos a honrar a los sos muertos nun ta de más echar la vista atrás a un tiempu nel que la única forma de tener una alcordanza del ser queríu yera fotografialu dempués de finar. Asina surdió la fotografía post mortem, una práctica bien estendida nel sieglu XIX y qu'ayudaba a les families a caltener la imaxe de persones que nunca fueren retrataes nuna dómina ensin móviles y a años lluz de Facebook y Instagram.
“Eses semeyes yeren una amuesa d'amor al que marchaba, de la necesidá de caltener l'alcordanza del ser queríu”, describe l'actor y dibuxante Carlos Areces (nacíu en Madrid, pero d'orixe asturianu per parte de padre, uvieín) y coleicionista d'esti tipu de fotografíes: atesora unes 150 de tou'l mundu mercaes en mercadinos, almonedes, tiendes de vieyo ya internet. Agora acaba axuntales nun llibru.
“Post Mortem: Collectio Carlos Areces” (Titilante Ediciones) ye'l títulu d'una publicación a tou luxu na que Virginia de la Cruz Lichet, Doctora n'Hestoria del Arte y profesora na Universidá de Lorraine (Francia), apurre los testos.
Resulta un daqué chocante qu'Areces tenga tan especial hobbie, el de coleccionar fotografíes de muertos, vista la so faceta d'actor cómicu y humorista, anque él nun lo ve incompatible: “Los seres humanos somos mui poliédricos y tenemos munches facetes”. Sicasí, alvierte de qu'él nun cuenta que trabayara “enxamás” d'humorista, anque sí d'actor cómicu. “Son coses distintes. Nunca xeneré los mios propios testos cómicos, nin tuvi espectáculu, nin fixi monólogos”.
Foi al traviés del cine, fai yá 20 años, como entamó la so curiosa colección, dempués de ver la película “Los otros”, d'Alejandro Amenábar, na que la protagonista, Nicole Kidman, observa delles semeyes que cree de xente dormida, pero resulta que tán muertos. “A mi siempre me gustó muncho lo vintage y coleccioné delles coses, asina que'l campu yá taba abonáu”, describe l'actor. “Lleí una entrevista a Amenábar na que contaba que s'inspirara nun monográficu sobre estes imaxes, una especie de catálogu de 1990 que ye lo primero qu'escribió de la tema. Fixime con una copia del exemplar y empecé a familiarizame con ello”.
A mi siempre me gustó muncho lo vintage y coleccioné delles coses, asina que'l campu yá taba abonáu
En Casa Postal, una llibrería del barriu de Chueca (Madrid), fíxose coles sos primeres tres semeyes. Nun ye fácil. “Hai que tener en cuenta que facese semeyes nel XIX nun yera daqué que tuviera al algame de muncha xente, inclusive los de dineru lo pensaben. Virginia contóme que podíen llegar a multiplicar por cinco'l sueldu d'un obreru”, señala'l coleccionista, convencíu de que'l significáu de la muerte va dos sieglos nada tien que ver col d'anguaño. “El contactu yera más cercanu, directu. La xente apostaba por estes semeyes pa tener una alcordanza certero y fiel del so ser queríu, facíenles en casa, na cama onde esa mesma nueche diba dormir otra persona, los vecinos ayudaben a vistir al muertu... Agora estremamos la muerte, ye más, hasta pagamos por nun nos enterar de nada y que lo faigan too nel serviciu funerariu”.
Halloween ye la cara pop de la muerte
Sicasí, la cada vez más espardida fiesta anglosaxona de Halloween fai que la muerte entre de rabión nos llares estos díes en forma de dulces, disfraces, fiestes infantiles, decoración.... “Digamos que Halloween ye la cara pop de la muerte”, opina Areces.
La so pervalible colección –el preciu de les semeyes puede ser de 20 euros o de 2.000, tou en función de la so antigüedá, estáu de caltenimientu o composición– nun cuelguen de les parés de so casa, “nun ye por nada, sinón porque nun soi de decorar y aparte que nun quiero que pierdan la maxa. Hai oxetos qu'a cuenta de velos a diario fáense cotidianos y acaben por pasar desapercibíos”.
Onde sí pueden vese ye nel llibru “Post Mortem Collectio”, con más de 200 semeyes, daguerrotipos y ferrotipos, editáu de forma artesanal y a gran formatu. Carlos Areces quería que la publicación fuera “especial” por que nun había nada asemeyao nel mercáu.
“Recurrimos a Virginia pa los testos porque ye la única que tien un tesis sobre esti tipu de semeya n'Europa, concretamente sobre los de difuntos en Galicia. Pruyónos facer un llibru pa coleccionistes. Ye caru, pero ye especial, distintu. Creo que'l resultáu ye bonu y puede percibise esi enfotu del ser humanu por garrar l'infinitu, ye una forma d'averase a la relación del home cola perda”.
