El futuru de los pozos ta nel I+D+i: Ivernaderos, “big data” y minicentrales eléctriques seríen “viables” nel interior de les mines

La minería del carbón ye yá historia de les Cuenques. A pesar de qu'entá se saque mineral del pozu San Nicolás d'Hunosa p'alimentar a la central térmica de La Pereda, el de Mieres ye l'únicu pozu abiertu n'España. El restu d'instalaciones travesaron –o tán n'ello–, por un procesu de zarru y desmonte de delles instalaciones. Pero les galeríes nes que miles de persones arrincaron carbón pa producir enerxía y calor pa los llares pueden tener nuevos usos de futuru. Hasta la fecha surdieron delles propuestes pa dar una nueva utilidá a les mines, por que puedan siguir aprovechables n'otros sectores. Dende'l SOMA-FITAG-UXT y dende el mesmu Principáu d'Asturies punxéronse sobre la mesa delles iniciatives pa dotar d'una segunda vida a les mines. Propuestes que los espertos ven viables en mayor o menor midida y que n'otros llugares del mundu yá se fueron desenvolviendo.

Quiciabes ún de los más llamativos ye la posibilidá que ta camentando'l Principáu pa promover cultivos soterraños nes mines. El mesmu Conseyeru de Ciencia, Borja Sánchez, foi'l que se punxo en contactu con delles empreses mineres pa camentar nesta posibilidá, que yá se ta desenvolviendo, por casu, en Reinu Uníu, onde una empresa yá ta trabayando con cultivos hidropónicos (lo que se conoz como ivernaderos), aprovechando los búnkeres de la segunda Guerra Mundial. Un plan que dende'l Principáu entienden viable nes galeríes de les mines, al tener yá agua y la posibilidá de peñerar l'aire. Los espertos entienden que les condiciones qu'ufierten les mines asturianes tocantes a temperatures y mugor seríen aparentes pal cultivu de pequeños güertos, anque maticen que por que nun hubiera un costu eleváu fuera de mercáu, los productos más afayaízos seríen los hongos. El xeólogu Carlos Luque esplica que n'España yá hubo esti tipu d'esperiencies, en concretu na provincia d'Huelva. “Nunes mines abandonaes, la empresa Esplosivos Riotinto entamó'l cultivu de xampiñones, y el proyectu foi relativamente esitosu”, señala l'espertu, p'amestar que nel casu de les esplotaciones de carbón asturianu, les condiciones seríen tovía más favorables, yá que les onubenses yeren mines de cobre y sulfuros, lo que provocaba más impureces nes roques, de les qu'hai n'Asturies.

Nueva vida para los pozos: centros de empresas, "big data" y energías verdes

Otra de les propuestes d'aprovechamientu de les mines asturianes, nesti casu puesta sobre la mesa pol SOMA, ye la de convertir los pozos en centros de “Big Data”, o lo que ye lo mesmo, n'almacén de servidores con datos informáticos. Esta iniciativa yá se ta entamando n'otros países tamién en mines, y les galeríes d'Hunosa tienen dellos puntos a favor pa poder allugar un centru d'esti tipu. Amás de les condiciones de temperatura, que seríen amañoses pa poder esfrecer estos equipos que se suelen sobrecalentar. Anque especialmente al so favor, les mines tienen la seguridá, una y bones l'accesu a la mina solo se puede facer pela caña del pozu, y seríen llugares prácticamente inviolables pa caltener a salvo los datos y la información. Fernando Álvarez, director de la Escuela d'Inxeniería Informática d'Uviéu, señaló que “hai una cuestión a favor bien importante, que ye la seguridá, la mina ye una especie de búnker natural”. Sicasí, l'espertu tamién ve puntos a resolver como “el mugor o la temperatura, una y bones un centru de datos rique unes condiciones mui específiques y la humedá ye enemiga de la electrónica”. Per otra parte, tamién fixo referencia Álvarez a la necesidá de garantizar un suministru eléctricu les 24 hores del día y 365 díes al añu, y que venga de fontes anovables, “daqué que tamién se debería tener en cuenta”, tanto pal funcionamientu del centru de datos como pa esfrecelu. D'esta forma, entiende'l director de la escuela uvieina, habría que poner nuna balanza los problemes a resolver coles ventayes que puede tener instalar un centru de “Big Data” nuna mina.

Ente los proyectos que s'albidren pa les esplotaciones mineres tamién se cuenta cola posibilidá d'aprovechar los saltos d'agua pa crear minicentrales eléctriques, otra propuesta que salió del SOMA-FITAG-UXT. Nun informe apurríu pola central a Hunosa, qu'aseguró tar valorando esta posibilidá, inclúyense dos sistemes: per un llau l'usu de torniellos hidrodinámicos y pol otru, turbines de vórtice gravitacional. Los espertos tamién lo ven viable, y lóxico. El decanu del colexu de Graduaos ya Inxenieros Técnicos de Mines del Principáu d'Asturies José Augusto Suárez, esplicó “tien la so lóxica, ye una forma d'aprovechamientu de los bombeos dende les mines”. Eso sí, afirma que “va deber de ser la empresa, nesti casu Hunosa, la que valore'l proyectu, pero evidentemente ye vidable, y tien muncha lóxica poder aprovechar d'esta manera los pozos”. El decanu señala qu'hai esperiencies asemeyaes n'otros países como Australia, Reinu Uníu o Estaos Xuníos, anque matiza que “magar estes esplotaciones nun son como los pozos asturianos, sí que son proyectos que pueden asemeyase”. D'esta forma, Augusto Suárez ve viable, en principiu, esta propuesta pa los pozos mineros asturianos.

La pandemia tamién se convirtió nuna oportunidá pa les esplotaciones de carbón, y nel so momentu plantegáronse como almacenes de vacunes, que foi derivando escontra la conversión de les instalaciones mineres en centros p'atropar toa mena de material sanitario, daqué pa lo que les mines tamién taríen preparaes, non solo nel so interior, sinón tamién en tolos edificios anexos qu'esisten nos pozos.

Y ún de los proyectos estrella pal aprovechamientu de les esplotaciones zarraes ye'l Centru Nacional d'Entrenamientu y Rescate (CNER) d'Asturies, otru apueste del SOMA y que ye quiciabes el proyectu con más aquel pa salir alantre. El sindicatu plantega esta iniciativa nel Pozu Santiago, n'Ayer, y yá se presentó a los gobiernos central y autonómico, mesmo qu'a Hunosa, yá que tendría de ser l'alministración quien lu entame. El CNER podría crear ente 40 y 45 empleos directos, y“munchos otros” indirectos.

Respaldu rexonal

“La Conseyería de Ciencia yá plantegó en 2020 l'aprovechamientu de les esplotaciones mineres en desusu pa instalaciones singulares venceyaes a la I+D+i. Creóse inclusive una mesa de trabayu coles principales empreses mineres de la rexón”, sorrayó'l Conseyeru de Ciencia, Borja Sánchez, ún de los grandes valedores de la readaptación de los pozos mineros pa otros usos. 

El responsable rexonal esplicó que “les galeríes d'esplotaciones mineres son infraestructures diferenciales p'Asturies y tienen un percorríu pa proyectos d'I+D+i y eso ye lo que tamos estudiando”. Y axuntó que “camentamos que puedan producise vexetales, tipu la iniciativa d'ivernaderos so tierra qu'hai en Londres, que dexaría tener producción en llugares que nun son habituales, pero taría desestacionalizao”.

Pa Sánchez, otra de les idees válides pa los pozos ye la de “un centru d'innovación o una infraestructura tecnolóxicamente singular nun pozu mineru y ende entraría en xuegu la parte de la supercomputación, per un sitiu, pero tamos abiertos por exemplu a un tipu de Sanford Research Facility –un laboratiorio soterrañu allugáu en Dakota del Sur, n'EE UU–”. 

Y como non, axuntó, la xeotermia, “onde tienes unos reservorios d'agua con usu potencialmente industrial”. Pa Borja Sánchez, “lo que ta claro ye qu'hai que buscar proyectos que puedan aprovechar los pozos mineros, y ehí tien que tar l'alministración, porque lo lóxico ye que los proyectos sían público-privaos”.