L'asturianu pega un blincu científicu al participar nun traductor neuronal d'última xeneración

L'asturianu yá "forma parte de la vanguardia científica" nel mundu de la traducción dixital gracies a la nueva ferramienta presentada pola Universidá d'Uviéu: un "traductor automáticu neuronal" que puede aprender a partir de datos de llingües asemeyaes. Desarrollóse nel marcu del proyeutu d'investigación estatal TAN-IBE, centráu en llingües romániques de la península ibérica.

Asina lo esplicó una de les investigadores de la Universidá d'Uviéu, Cristina Valdés, qu'aseguró qu'esti traductor automáticu neuronal permite poner al asturianu "al mesmu nivel que llingües con munchos más recursos", midíes en númberu d'oraciones o segmentos en testos traducíos.

Ello ye un proyeutu financiáu pol Ministeriu de Ciencia, Anovación y Universidaes, y coordináu pola Universitat Oberta de Catalunya (UOC) y cola participación de les universidaes d'Uviéu, Lleida y Zaragoza.

Traductor neuronal al asturianu

Según detalló Valdés, la Universidá d'Uviéu encargóse d'axuntar los corpus necesarios pal entrenamientu del sistema. "La principal aportación de la Universidá d'Uviéu foi la de buscar toes eses collaboraciones, compilar los corpus paralelos y monollingües n'asturianu y revisar la calidá de los corpus utilizaos pa probar el traductor neuronal", señaló.

L'equipu arrexuntó testos traducíos del español al asturianu y viceversa, amás de documentos monollingües de calidá en llingua asturiana. "Too esto foi posible gracies al conveniu suscritu ente la universidá coordinadora del proyeutu, la Universitat Oberta de Cataluña, y el Principáu d'Asturies, cola Academia de la Llingua Asturiana, la Universidá d'Uviéu y con dellos servicios de normalización llingüística locales. Tamién empreses y autores dexaron los sos testos", detalló.

Valdes esplicó que pal procesu de desenvolvimientu del traductor lo primero que se fixo foi "la compilación de corpus de testos traducíos d'español a asturianu y d'asturianu a español, de toa triba, y tamién s'atroparon testos monollingües n'asturianu que tuvieren una bona calidá en términos llingüísticos".

Calidá de producción en llingua asturiana

Magar que Valdés considera qu'entá nun se pueden apurrir conclusiones sobre esta ferramienta, sí que destacó que presenta ventayes, ya que "la normalización de la llingua permite tener un estándar de calidá y riqueza na producción en llingua asturiana".

"Esti tipu de traductores son una ferramienta útil porque permite traducir oraciones, testos, archivos o páxines web de manera rápida, polo que contribúi a llograr una mayor eficiencia, pero tamién fae falta una xera de revisión, correición y adaptación por parte de traductores humanos, nuna fase de postedición", esplicó.

Amás d'esto, amestó que podría ser útil mesmo pa l'alministración, a la que puede ayudar a "cumplir cola Llei d'Usu y producir les traducciones de los testos alministrativos y normativos en castellán y asturianu" y a los medios de comunicación, "que van poder tamién tener testos n'asturianu d'un xeitu más cenciellu y darréu".

"La traducción al asturianu puede ser particularmente d'interés pa fomentar la llectura en llingua asturiana y los testos traducíos del asturianu pueden sirvir de sofitu pa motivar a la llectura de testos orixinales n'asturianu, por exemplu, en forma de llibru billingüe electrónicu", remató.

"Cola ayuda del Gobiernu del Principáu d'Asturies"