Elías Veiga (Presnes, Ayande, 1972) abre les puertes de La casa, el so últimu poemariu, que-y valió'l "Premiu Teodoro Cuesta" del añu 2014. Failo pa esplicar el funcionamientu antiguu y l'agonía llarga del mundu rural occidental asturianu: Porque algo tien la tierra que siempre tira/ del alma pa dientro. Espónlo cola casa como metáfora d'él mesmu y del so pueblu, la construcción de les circunstancies que los traxeron al llugar actual: Nunca esqueicí quién pouxo la primera piedra, / quién tiróu de mi pa que viera la l.luz.
N'echando una güeyada al índiz colos títulos de los poemes y tres andar un poco pente les páxines del llibru, el llector yá va decatase de que ta dientro d'un guapísimu manual d'antropoloxía asturiana, escritu na variante occidental de la llingua, completáu con fotografíes y referencies a notes de campu y grabaciones, la yá necesaria arqueoloxía pa la conservación de los recuerdos. Fechu con vocación de totalidá -seique nun-y quede un aspeutu de la cultura tradicional pal qu'enfocar-, regala un conxuntu serenu y harmoniosu qu'amás d'a lo social, tamién s'aproxima al intimismu asturianu.
Veiga da la palabra a los antepasaos, alternándola cola propia, p'armar unes mui llograes "oraciones llaiques"; -mui adecuao me resulta equí echar mano d'esa definición tan esauta del ritmu, la intensidá y el llirismu qu'apurrió Julio Llamazares pa los poemes. Escritos de manera directa, clara, na llinia del so trabayu anterior, munchos versos son rellumos qu'emocionen nel aciertu de la emoción compartida: La nueite escarvando no balagar del pensamientu; munches metáfores faen que podamos sonrir cola imaxe suxerida: el Pasquali dinosauriu o la panera arca de Noé; munches de les poesíes son homenaxes a los anónimos héroes y oxetos épicos que dieron forma a la nuesa cultura.
La casa son poemes d'acción o de reaición que se suceden nel aparente desorde nel que se desenvuelve la vida mesma, nesti casu la de cualquier familia campesina de mediaos del sieglu XX. Una vida que yá se declara solidaria desde'l principiu: Nunca deixéis a un probe sin pan; amás de fraterna y amable: Polos caminos, tous xuntos, éramos un pueblu de l.leenda; onde s'alternen la pena y l'allegría: los velorios y les nueches contando cuentos. Poemes d'acción son los que falen del trabayu diariu, esclavu, y a pesar d'ello, feliz: sestaferies, l'amasáu del pan, la matanza, les xeres de la tierra. Los que describen los momentos allegres de les reuniones festives: feries, filazones, xuntances de pela villa, l'antroxu o la maxa de la nueche de San Xuan. La reaición a esa humildísima normalidá foi la emigración, l'escape que munchos asturianos vieron pa vivir meyor. Yá se sabe que'l viaxe nun traxo la bayura na gran mayoría de los casos y sí la tristeza del que marchaba: Nunca la tierra prometida soupo ser / el l.lugar que'l corazón quería. Poemes cotidianos interrumpíos de sutaque cola llegada de la Guerra y la posguerra, y la fame quitada gracies a pataques y castañes. Y toos ellos poemes de reflexón que condensen les coordenaes del alma asturiana, descrita nel tratu obediente y reverencial a los mayores y la so sabiduría de sentencies educadores, el respetu a lo divino y a lo mítico, la ilusión poles coses cencielles, la prudencia, la murnia, l'abandonu. La sensibilidá de los homes qu'aprecien la belleza absoluta nel cantu d'un páxaru: Qué pal.labras son esas que naide entiende/ más guapas que'l silenciu.
La casa ye una allegría imprescindible pa la memoria y la señaldá, pa recordanos quién somos y pa tener la oportunidá de nun escaecelo dafechu: Inda güei escuito'l restal.lar solemne, / la pulsación esauta en cada martel.lazu.
