Desque en 1608 se fundara la Universidá d'Uviéu, hubo bien d'estudios dedicaos a la llingua asturiana, una riestra curiosa de ponencies nesi idioma y una estimable colección de llibros escritos nesi milenariu romance. Nun faltaron, dende aquel sieglu XVII, profesores, alumnos y dirixentes académicos enfotaos en dignificar, estudiar y recuperar l'asturianu. Hubo, inclusive, un glayíu que se fixo célebre na conmemoración del tercer aniversariu de la institución: aquel "¡Que viva la nuestra Universidá!" (sic) que, dizque, hasta'l propiu Rector -Don Fermín Canella- entonó. Pero, desque en 1608 se fundara la Universidá d'Uviéu, enxamás un Rector pronunciara una conferencia dafechu n'asturianu. Hasta esti xueves, 8 de payares de 2018.
Los que tuvimos la suerte de formar parte del auditoriu, sentimos nes coraes (y na mollera, claro) esa sensación escitante, evocadora y cuasi infantil de sabenos espectadores d'un momentu memorable, de ser testigos presenciales d'un acontecimientu únicu, de contemplar emocionaos cómo la Historia se facía corpórea énte nós.
Yá escuchara ún falar n'asturianu a los tres últimos rectores de la nuestra universidá (Juan Vázquez, Vicente Gotor y Santiago García Granda), pero siempre n'ámbitos venceyaos al propiu estudiu del idioma y, normalmente, como introducción o saludu inicial previu a un desarrollu discursivu en castellanu. Yá sabía ún, polo tanto, que les paredes del Aula Magna o del Paraninfu nun esbarrumben cuando'l máximu representante de la Universidá diz "ye", "afayadizu" o "enguapiar"; yá sabía ún que les lleis de la termodinámica nun dexen de tar vixentes porque un Rector s'esprese nuna llingua minorizada (la nuestra llingua minorizada, pa ser más concretos); yá sabía ún que l'idioma qu'usamos p'amar, pa trabayar o pa folgar tamién sirve pa facer ciencia y pa falar sobre ella. Y precisamente eso ye lo que fixo Don Santiago García Granda esti xueves, 8 de payares de 2018 -paez que presta repetir ceremoniosamente la fecha completa-, nel salón d'actos del Muséu Arqueolóxicu d'Asturies.
El Señor Rector repasó l'estáu de la investigación científica na Universidá d'Uviéu y apurrió datos sobre les víes de trabayu, la evolución histórica y les perspectives de futuru del llabor investigador dientro de la institución académica. En tou casu -los filólogos somos asina-, el qu'esto escribe centró l'atención no llingüístico-formal más que no conceptual y prestó-y pola vida comprobar la naturalidá, autenticidá y normalidá cola que s'espresaba'l conferenciante ensin falta de lleer nengún papel. Cualquiera que se presentara ante un auditoriu sabe que nun ye fácil reprimir la conciencia (o, más bien, inconsciencia) diglósica, qu'acuta'l tarrén académicu y formal pa la espresión castellana y que ye meritorio ser a valtar l'asignación d'ámbitos d'usu que tenemos preconcebida individual y socialmente. Por eso ye tan plausible la intervención que Don Santiago García Granda realizó esti día y por eso podemos tener la esperanza de que ye posible un usu natural, harmoniosu, normal, elegante, convincente, espontaneu y rigorosu de la llingua asturiana en contestos vedaos hasta'l momentu y en boca de cualquier miembru de la nuestra sociedá.
Queda claro, entós, que lo qu'ocurrió esti xueves 8 de payares de 2018 nel salón d'actos del Muséu Arqueolóxicu d'Asturies tien un altísimu valor simbólicu y una gran relevancia histórica; non pa los que defenden (defendemos) la dignificación social del nuestru idioma, sinón pa tola sociedá asturiana, incluyendo, por supuesto, a los que viven el procesu de recuperación llingüística con distancia, galbana, desinterés o despreciu. Ye un trunfu de toes y toos.
¡Esti xueves 8 de payares de 2018 coincidieron nel tiempu nada menos que tres eventos dedicaos a analizar el mundu al traviés de la peñera de la llingua asturiana: la conferencia qu'orixina la escritura d'esti artículu, la VIII Sestaferia Educativa qu'organiza la Conseyería d'Educación y Cultura y les XXXVII Xornaes d'Estudiu entamaes pola Academia de la Llingua Asturiana, lo que nos regala una foto fixa onde cientos de persones dediquen los sos díes, la so ilusión y el so enfotu a buscar un tiempu meyor pa un idioma mancáu pero vivu. Más vivu que nunca.
