La pallabra tradición ta venceyada al verbu llatín tradere y podría dicise, en daqué sentíu, que la tradición ye aquello que s'entrega, la costume que viaxa pela corriente del tiempu. Poro, les tradiciones tienen un componente activu: cada ciudadanu ha actualizar en sigo mesmu les tradiciones que-y aporten pa construyir con elles un texíu común. Con elles facemos por crear un espaciu nel que somos quien falar y dende'l que somos quien a falar.
Hai cinco años, nesta mesma sección d'Escolinos recuperóse un vezu qu'escosaba adulces: el del nataliegu. El nataliegu ye un tueru d'árbol que, nestes feches, quemábase mesmo en casa que nun llugar públicu, y que ta venceyáu a otros tueros famosos de toda Europa como l'árbol de Navidá espardíu pola cultura anglosaxona, el tió de Nadal catalán al que se-y solmena pa que cague regalos, el ceppo natilizio que remanez n'Italia como postre navidiegu o'l olentzeru vascu, qu'acabó camudándose nun personaxe misteriosu que-yos apurre regalos a los rapacinos.
Cuando aprució a lo primeru l'artículu d'Escolinos, el nataliegu ardía namás yá en dellos pueblos del Occidente. Sicasí, desque la xente empezó a garrar conciencia d'un vezu tan guapu y afayadizu pal tiempu navidiegu -anque tresformando les llames de la foguera en lluces de Nadal, que tampoco nun ye cosa d'entamar una quema en casa- el nataliegu alendó otra vegada.
L'añu pasáu espublizóse un llibru sobre esta tradición destináu al empar al públicu infantil y adultu: "Un nataliegu perbullindiegu" (Ediciones Trabe), que reúne, per un llau, un cuentu deVíctor Pintado, "Vitu", ilustráu por Alberto Álvarez Peña nel que se desplica la tradición a la xente menudo y, per otru llau, una serie de testos d'orde antropolóxicu y divulgativu empobinaos a definir del meyor mou posible la costume del nataliegu.
Amás, el grupu de folk "¿AÚ?" llanzó va unos díes el so "Villancicu'l Nataliegu", escritu alredor d'unos versos bien curiosos del tradicional "Romance de Galancina" qu'empleguen como estribillu: "Llendadores del llume / bien pegadinos al llar / ¿pa qué queréis tanta lleña? / ¿pa qué queréis tanta "lá"?". Nesti guapu cantar apaecen dellos aspectos fundamentales de los vezos navidiegos: les castañes amagostaes, los duces bollinos y les llambiotaes en xeneral, la fin de la escuridá y el principiu de la lluz?
Asina, una bona práctica que puede facese colos escolinos na escuela enantes de que colen pa les sos cases a cuenta de les vacaciones ye poner el nataliegu. Garrar un tueru de carbayu, manga-y unes lluces y hasta pinta-y una cara na so parte cabera, pa depués poner al altu la lleva el cantar d'AÚ.
A la fin, habrá que lleer "Un nataliegu perbullindiegu", comer un bon garrapiellu de llambiotaes y comprobar cómo la lluz empienza a gana-y la batalla a la solombra.
