El sábadu que vien en Xixón (18:00 h., Plaza L'Humedal) miles d'asturianos y asturianes, otra vuelta más vamos tomar, pacífica y democráticamente, la cai pa mostrar la nuestra querencia por esta llingua maltratada históricamente que quier tener un espaciu na sociedá asturiana de güei y del futuru. Nel marcu llegal del Estáu español la figura máxima del reconocimientu llingüísticu esprésase al traviés de la oficialidá. Un conceptu llegal que, cenciellamente, trátase de la protección d'un derechu, esto ye, que tolos ciudadanos y ciudadanes d'Asturies seyamos iguales, independientemente de la llingua que llibremente escoyamos pa comunicanos. Nesti sen, la premisa más importante de la oficialidá ye la llibertá d'elección de caún o caúna pa espresase ensin torgues llegales; la única obligación qu'emanaría d'ella sería hacia l'alministración pa salvaguardar esi derechu, nunca hacia la ciudadanía.
Como dicimos, la so inclusión nel Estatutu d'Autonomía ye namás reconocer la igualdá de tolos asturianos y asturianes. Una llei posterior ye la que desarrollaría en qué se concreta esa oficialidá, y seríen los representantes políticos asturianos los qu'escoyeríen les acciones a desenvolver más amañoses pa la nuestra particular realidá sociollingüística. Nesa normativa ye onde se van marcar y especificar los plazos d'aplicación, el camín, los métodos y hasta ónde queremos llegar (na educación, l'alministración, los medios de comunicación públicos, etc.), y ehí cada partíu fadría les sos propuestes.
Oficialidá namás hai una, ensin axetivos nin añedíos (una llingua ye oficial o nun lo ye), los que sí existen son munchos y mui variaos tipos de polítiques llingüístiques, non solo nel Estáu español, sinón en toa Europa y nel mundu. De fechu nun ye la mesma en Cataluña que n'Euskadi, en Galicia qu'en Frisia (Holanda), n'Irlanda qu'en Miranda del Douro (Portugal). El modelu a aplicar n'Asturies tien qu'axustase específicamente a la situación y la realidá que la llingua asturiana (y el gallego-asturianu) tien equí. A partir de la declaración d'oficialidá queremos una política llingüstica propia, non una imitación, tenemos que deprender de los aciertos y tamién de los errores d'aquellos territorios onde hai más d'un idioma oficial.
El debate actual sobre esti asuntu ta escesivamente viciáu por cuestiones de calter ideolóxicu, que nun permiten una reflexón serena y meditada sobre él. Como exemplu valga la paradoxa de que son precisamente los partíos que s'autoproclamen como "constitucionalistes" los que nun quieren que se cumpla la Constitución (que ye la qu'estipula que "les demás llingües españoles serán tamién oficiales") n'Asturies, cegaos por unos prexuicios ensin nengún fundamentu. Y ye que nun hai nengún datu constatable que muestre qu'aquellos territorios con más d'una llingua oficial sufrieren nengún tipu de cataclismu, plaga o apocalipsis, bien a la contra la realidá ye qu'esi plurillingüismu aporta elementos estres pal desarrollu individual y colectivu (por exemplu nel rendimientu educativu o na proyección esterior diferenciada de la comunidá). Llama l'atención tamién que, xeneralmente, quien s'opón al reconocimientu como oficial del asturianu (y del gallego-asturianu) son aquellos que tamién tán en contra de la igualdá ente muyeres y homes, contra la llibertá d'opción sexual, contra la llibre circulación de persones o contra la desapaición de les desigualdaes sociales.
L'asturianu y el gallegu-asturianu hai que los ver como un elementu más del nuestru patrimoniu cultural, faigamos o non usu d'ellos. Por poner un símil: les ilesies del conocíu como Arte Asturianu (Santa Cristina de L.lena, Samiguel de Lliño, Santuyano o Valdediós, por poner namás delles) son parte del acervu historico-cultural d'absolutamente tolos asturianos y asturianes, seyan o non creyentes y acudan o non al cultu desarrolláu nes mesmes. ¿Qué opinaríemos de daquién que por nun ser católicu quixere o dexare qu'eses xoyes arquitectóniques esbarrumbaren? Pues coles llingües propies d'Asturies lo mesmo.
La denominada Transición nun va dase por acabada n'Asturies hasta que la oficialidá seya una realidá, l'actual situación d'allegalidá del asturianu (y gallego-asturianu) respuende a criterios predemocráticos que n'otres comunidaes foron superaos hai cuantayá col consensu de toles fuercies polítiques. Namás se trata de que la normalidá y la sensatez que sobre esti tema muestra mayoritariamente la sociedá asturiana llegue a los sos representantes políticos. ¿Ye tanto pidir?
