Esta xugada maestra nel tableru de la hestoria empieza a mediaos de los años 40 n'Asturies. L'axedrez yera un deporte minoritariu desterráu a les últimes páxines de los periódicos deportivos. Y entós llegó Arturo Pomar, “Arturito”, un neñu que llogró facer tables en Xixón col campeón del mundu, Alexander Alekhine. 

Tenía 12 años namás. 

La prensa xeneral d'aquella doliente España de posguerra nun dexó escapar la ocasión y Arturito terminó saliendo nes semeyes con Francisco Franco. Agora, Pomar vuelve a l'actualidá. “El peón”, delicáu llibru del valencianu Paco Cerdà (Pebíes de Calabaza) que recupera la figura del neñu prodixu, xeneró un notable interés pola fiebre axedrecística espertada pola miniserie “Gambito de dama”. La obra acaba de recibir el prestixosu premiu “Cálamo”. 

La documentada crónica construyida con materiales lliterarios estructúrase a partir de los 77 movimientos de la partida na que Pomar, trentenu y perdida yá la so prometedora aura, s'enfrenta n'Estocolmo a un adolescente norteamericanu enchipáu y excéntricu llamáu Bobby Fisher. Yera 1962. Esa fecha sírve-y al autor pa establecer un metafóricu tableru políticu, nel que Pomar, pero tamién Fisher fueron meros peones. 

Pero vaigamos a los oríxenes del fenómenu Arturo, o meyor dicho “Arturito”, Pomar, un mozu de familia humilde mallorquín, calláu, acuciosu y manipulable que se convirtió a mediaos de los años 40 nel primeru d'esos neños prodixu que tantu gustaron al franquismu, llámense Joselito, Pablito Calvo o Marisol. 

Arturito posa xunta Francisco Franco.

Foi tan famosu qu'inda nun cumpliera 15 años y yá se publicara una biografía de so que “hasta'l linotipista, el carpinteru y el serenu queríen conocer”, como rezaba la publicidá de la dómina. “L'ésitu d'Arturito, que llegó inclusive a les páxines del ‘Times’, aburuyaba la realidá en blancu y negru de la dómina y ayudaba a tapar les evidentes faltes del país d'una forma bien efectiva. Yera pan y circu, anque la verdá ye que pan había más bien pocu”, contextualiza Cerdà.

Tou empezó en Xixón

Yera un 16 de xunetu de 1944. Domingo. Alexander Alekhine, de 51 años, campeón del mundu daquella y ún de los meyores axedrecistes de la hestoria, siéntase frente a “Arturito” nel primer Tornéu Internacional d'Axedrez de Xixón. Llugar: el Club Ástur de Regatas. 

Tal qu'informó LA NUEVA ESPAÑA, Alekhine, entá reputáu y intimidante, azótase a la carga con una apertura española. “Arturito”, que mueve negres, escueye la Defensa Steinitz Diferida. Termina la hestoria y empieza la histeria: tres ocho hores de batalla ensin tregua, Pomar robló tables col númberu 1. Kotov, entós entrenador d'axedrez na Unión Soviética, dixo que, de nacer nel so país, Pomar llucharía pol títulu mundial. Foi delles vegaes campeón d'España pero'l réxime, qu'adoraba a los neños y neñes prodixu, nun tenía interés pol axedrez. El xeniu quedó trancáu na llámpara. 

N'Estocolmo, un Arturo de 31 años, gris funcionariu de Correos, tien que pidir díes de permisu ensin sueldu p'aportar al tornéu “con un llibru básicu de 15 pesetes sobre apertures y enfréntase a xigantes con preparadores”, cuenta Cerdà. Pomar, l'home ensin ambición, asitió en Sant Cugat del Vallès, onde vivió'l restu de la so vida y trabayó na Diputación de Barcelona. “Quiciabes dalgunos vean un defectu nesa falta d'ambición, pero a mi”, cuenta Cerdà, “cautívame la so resignación”. Pomar finó en mayu de 2016 a los 84 años.