José García Fernández nun puede evitar una exclamación al comentar el tracamundiu del ministru d'Universidaes, Manuel Castells, qu'esti día, nuna comparecencia énte'l Senáu, confundió al rector Alas, fusiláu na Guerra Civil, col so padre, l'escritor Leopoldo Alas “Clarín”. “Ye daqué bien sintomático de la necesidá d'una bona conocencia histórica y d'una bona recuperación de la memoria democrática: si hasta un ministru nun ye quien a separtar la figura de Clarín de la del so fíu, evidentemente daqué nos ta pasando”, cavilga. Precisamente, a estos dos oxetivos dedica l'historiador el so nuevu llibru, “Ruta de la Guerra Civil en Oviedo. La construcción de la Gesta”, un estudiu editáu por KRK y la Fundación Juan Muñiz Zapico nel que José García Fernández analiza, per un llau, la evolución de la guerra na capital asturiana al traviés del estudiu de los sos principales escenarios y sucesos, ente ellos el fusilamientu del rector Alas, y per otru la intensa campaña propagandística, entamada namás que terminó la guerra nel Norte, p'armar el relatu de la ciudá "invicta y heroica” y desterrar la visión d'una Asturies “roxa”.
Na primer parte del so estudiu, José García Fernández, catedráticu xubiláu d'institutu (el so últimu destín foi l'IES Aramo), compón un relatu de la guerra n'Uviéu al traviés d'una ruta asemeyada a les que preparaba pa los sos alumnos. Estos escenarios bélicos respuenden a trés categoríes que sinteticen tol desenvolvimientu de la guerra. Per un llau tán los escenarios de la sublevación, aquellos sitios nos que se producieron los fechos clave que determinaron la cayida d'Uviéu en manes de los insurxentes tres el golpe d'Estáu del 18 de xunetu de 1936. El Gobiernu Civil (l'actual Xefatura de Policía), la estación del Norte o'l conventu de Santa Clara, onde s'alcontraba'l cuartel de los guardias d'asaltu, son dalgunos d'estos espacios.
Per otru, tán aquellos sitios que fueron escenarios de combates bélicos o de fechos d'especial relevancia na guerra. Son allugamientos como la cai Independencia o les fortificaciones de Los Matos, pero tamién la Universidá d'Uviéu. A lo último, José García Fernández percuerre los escenarios de la represión, como la cárcel, onde fusilaron al rector Alas el 20 de febreru de 1937, o'l campusantu del Salvador.
L'aportación más novedosa del ensayu concéntrase na so segunda parte, na que José García Fernández analiza cómo se constrúi'l relatu de la "Xesta d'Uviéu”. “Hai un combate intelectual nel que se demuestra que la postura de los franquistes nun ye unánime. Ye daqué que se ve por exemplu na figura de Xovellanos, que los elementos más reaccionarios consideren un antecedente de Belarmino Tomás, formando'l "filu roxu’ de la idea que teníen d'Asturies. Como Xovellanos ye una figura bien polivalente, tamién pol so allugamientu al par de los patriotes na guerra de la Independencia, eso dio pie a que se lu 'salvara’ pa la causa franquista. Pero esto da idea de la visión qu'había d'Asturies: clasificósela de ‘roxa’ con trazu gruesu arriendes d'Ochobre del 34, que contaminó la visión d'Asturies pa toles dereches”, esplica García Fernández.
El proyectu de rectificar esta idea d'Asturies motivó la creación d'una especie de “lobby”, asina lo describe García Fernández, formáu por figures preeminentes de la rexón, munches d'elles viviendo fora, qu'empobinó los sos esfuerzos a ameyorar la imaxe d'Asturies de cara al réxime. “Van centrar los sos esfuerzos n'espublizar la defensa d'Uviéu como una gran xesta d'Asturies”, rellata García Fernández, que documenta'l sofitu d'intelectuales como José María Pemán y l'aportación clave del conocíu “charlista” Federico García Sanchiz. Convertíu n'auténticu propagandista de la ciudá, qu'inclusive lu nomaría “fíu adoptivu”, García Sanchiz espublizó'l relatu de la defensa numantina d'Uviéu nuna presentación, análoga a lo que güei sería un monólogu, cola que xiró primero per toa España y darréu per Llatinoamérica.
En paralelu, dende la ciudá fíxose un gran esfuerzu pa espublizar “la xesta”. Editáronse llibros y postales, impulsáronse estudios sobre la defensa de la ciudá y distribuyéronse cascotes d'edificios emblemáticos, casu de la Catedral, que se vendíen como auténtiques reliquies. Uviéu, amás, incorporóse como etapa clave nes "Rutes de Guerra” pel Norte, unos itinerarios turísticos que se facíen en coche o autobús. “Yera la etapa clave, onde se víen realmente les estroces de la guerra. Bilbao era la ciudá industrial, y Santander una zona más de veranéu, pero Uviéu yera l'escenariu bélicu por antonomasia, col 75% de les edificaciones de la ciudá destruyíes. Equí podíen ver un escenariu bélicu en vivo y en directo, y yera lo que más-yos impresionaba”, rellata García Fernández. Inclusive s'abrió un Muséu de la Guerra nos terrenes que güei ocupa'l Seminariu.
Tou esti esfuerzu empezó a calar y Uviéu afitóse como l'emblema de la implicación d'Asturies na causa franquista. Gracies tamién a aliaos como Ramón Serrano Suñer, el “Cuñadísimo”, qu'en marzu de 1938, cuando yera'l todopoderosu ministru del Interior (depués denomináu “de Gobernación”), otorgó a Uviéu'l títulu de ciudá "Invicta y heroica”. “Ye un esquiciu que nos queda güei, ehí sigue. Conozse que nos escaecemos d'ello cuando falamos de memoria histórica. Pero pasa tamién col pendón d'Uviéu, que sigue nun llugar d'honor nel Conceyu, dientro d'una vitrina”, conclúi José García Fernández.
