Na tierra de braña Buxana, en Quirós, hai muncha hestoria que cuntar. Tanta que les resultancies de la primer campaña d'escavaciones arqueolóxiques realizaes a lo llargo del pasáu branu pol Grupu d'Investigación Llabor (Llaboratoriu Rural de Paisaxe, Hestoria y Patrimoniu) amosaron un usu siguíu del llugar a lo llargo del tiempu y dexaron una pista d'actividá “abondo importante” mientres el Calcolíticu, na primer Edá de los Metales. Ello ye que, vistes les resultancies y la potencia arqueolóxica de Buxana, tán yá planiando una intervención pal branu.
“Ún de los grandes resultaos de la campaña de 2020 ye la superposición de distintos niveles. Vemos que los espacios onde actuamos tán ocupaos de cutio, con distintos usos nos distintos periodos históricos, lo qu'apunta a que son llugares importantes nel modelu ecosocial rural de los que poblaron Asturies”, esplica Pablo López Gómez, de la Universidá de Llión y director de la escavación del grupu Llabor, que dirixe la catedrática d'Hestoria Medieval de la Universidá d'Uviéu Margarita Fernández Mier.
Lo que tienen documentao nos trabayos de llaboratoriu ya investigación posteriores a la escavación ye que la braña Buxana tuvo una estructura de grandes dimensiones, más grande qu'una cabana, que supunxo un intentu de creación d'un núcleu de poblamientu mientres unos cien años ente la Edá Media y l'Edá Moderna.
Trátase d'una vivienda de la que se caltienen les primeres filaes de los murios y la cubrición vexetal, qu'apaeció carbonizada en parte y ta siendo analizada. Tamién se toparon restos materiales como cerámica y monedes, maravedíes de los Reis Católicos. “Depués vuélvese a convertir nuna braña tal que la conocemos y usóse nos últimos sieglos”, detalla'l responsable de la investigación.
Amás, l'equipu arqueolóxicu constató tamién un nivel d'ocupación en redol al añu 1100 y munchos materiales espardíos de la Edá de los Metales, que motiven la campaña de 2021. Llámines de xiles falen d'un usu prehistóricu que la so investigación va ser definida nel próximu añu.
Ye un llugar con un gran potencial arqueolóxicu que permite “esplicar la hestoria d'estos llugares que quedaron al marxe de les investigaciones históriques ya arqueolóxiques. Trátase d'una arqueoloxía agraria rural n'espacios d'alta montaña que completa la información que Llabor llogra nes intervenciones de Vigaña (Balmonte), Villanueva (Santo Adriano) y Ambás (Grau).
Les resultancies de la campaña tamién fueron bien esitoses na braña Los Fuexos, en Balmonte, otru espaciu de campera de xestión comunal, al pasu del Camín Real de La Mesa pela campa de Cueiro, onde tamién certificaron l'usu enllargáu nel tiempu d'una estructura ganadera del sieglu XVIII al XIX y d'otra correspondiente a los sieglos XVI y XVII polos analises realizaos a los cadabres d'animales atopaos. “Debaxo apaez otru nivel con abondosos restos cerámicos que datemos nel sieglu XIII, anque nun lo tenemos definio dafechu”, comenta López.
L'equipu arqueolóxicu va volver al terrén pel branu pa completar la información llograda hasta'l momentu na que va ser la tercer campaña de l'arqueoloxía de los comunales na cornisa cantábrica. L'oxetivu ye asoleyar la hestoria d'esos espacios y la manera de vida de los sos pobladores “pa reivindicar el mundu rural y les sos formes de gobernanza, revalorizalo y, al traviés de la investigación, repensar qué redolada agraria podemos tener anguaño”, destaca.
El director de la escavación apunta a les posibilidaes que puede ufiertar la investigación pa pensar, nel mundu poscovid, “non solo cómo queremos que sían les ciudaes, sinón tamién los pueblos”. Amás, López cree que'l potencial cultural d'Asturies con esti tipu d'intervenciones arqueolóxiques nos espacios rurales ye un recursu “bien importante. Permite incorporar les conocencies de les poblaciones locales a los discursos históricos”.
