Asturies vio les oreyes al osu: el plantígradu xenera un negociu añal de 20 millones y sofita 350 empleos

¿A qué se dedicó, entós, Asturies hasta agora? A esplotar la imaxe turística del osu –que ta bien– y a emchipáse pola so esitosa recuperación –que tamién hai razones pa ello–. Pero con una población, que según los espertos, yá supera los 300 plantígrados y una rexón con un pueblu a cada pocos kilómetros, la desgracia taba al cayer. El Principáu, col vistu bonu del Ministeriu y les comunidaes del Cordal Cantábricu, aprobó esta selmana un proyectu de radiomarcaxe pa osos avezaos, ventitrés años depués de la polémica muerte del machu “Cuervo” en Somiedu. Dicen los que firmen esti programa que la idea lleva meses xestándose; sicasí, ta claro que'l fatal accidente del valle de Cibea riquía una inmediata respuesta del Gobiernu d'Asturies, que por fin llegó. 

Espertos del CSIC con gran esperiencia na especie llevaben años pidiendo al Principáu que los dexaren actuar, que los dexaren prindar, con toles midíes de seguridá posibles, a exemplares pa sedalos y mangá-yos un collar de siguimientu provistu con tecnoloxía GPS. Porque lo que se taba faciendo, dicíen, yera un caltenimientu “a ciegues”, ensin conocer inda munches coses de la vida privada de los osos. Magar la insistencia, l'Alministración autonómica siempre dixo que “non”, al contrario que la Xunta de Castiella y Llión, qu'aceptó. Hasta agora... Qu'Asturies sí xeolocalizará animales avezaos pero con un programa propiu y en collaboración cola Universidá d'Uviéu, la Fundación Oso Pardo y la Fundación Oso Asturies.

El “negociu” del osu nel Cordal: dexa 20 millones d'euros al añu; les empreses de la rexón son les que más dependen de la especie

¿Qué significa esto? Que la rexón va actuar por fin con mayor durez énte plantígrados –de normal son machos mozos– que baxen con frecuencia a los pueblos. “Yá nun s'asusten”, ye la frase, cargada de mieu, que s'escucha nos conceyos del Cordal, onde taramiella la convivencia pacífica ente osos y humanos. Dende 2019, el Principáu aplicó en dalguna ocasión el protocolu d'intervención del Ministeriu, pero na so versión más “light”: berros, pirotecnia, boles de goma... Acciones qu'en dellos casos resultaron efectives y n'otros non tanto. L'exemplu ponlu l'osu “Serafín”, que se convirtió nun vecín más n'El Bao (Ibias), colos riesgos qu'eso trai. Énte exemplares reincidentes como “Serafín”, lo que propón el Principáu, y primero d'escosar la última vía, la de prindalos pa metelos en cautividá, ye pone-yos collares GPS pa saber cuándo s'averen a los pueblos y, arriendes d'ello, actuar más rápido y de forma más eficaz. 

De dalguna manera hai que caltener a raya al osu, porque nun dexa de ser un animal selvaxe. Pero eso tendría de facese muncho primero, según creen dellos espertos, incluyíos los mesmos guardes de la Conseyería de Mediu Rural y Cohesión Territorial. Los axentes del Mediu Natural atopáronse estos años ataos de pies y manes, viendo cómo la crispadura diba a más nos pueblos, al tiempu que'l turismu qu'esplota la imaxe de la especie xubía como la espluma. Asina lo cunta ún d'ellos: “Son les alministraciones responsables de la so xestión les que, con valentía, teníen d'adoptar midíes abondo pa caltener vixente una barrera psicolóxica ente ellos y nós, barrera esta qu'había y hai que construyir tolos díes. Llueñe de caltenela, favorecióse'l so deterioru. Les polítiques alredor del osu nun fueron otro que la promoción turística y la propaganda del ésitu de xestión. Nun s'adoptaron midíes series y tampoco se desenvolvió un marcu normativu amañosu pa les necesidaes de caltenimientu”. Dase la paradoxa, per otru llau, de qu'Asturies yá nun sabe nin cuántes oses con críes tien, porque al aumentar exponencialmente los sos númberos, los profesionales perdiéronse col contéu visual. 

Eso sí, la promoción turística foi un ésitu. Según un estudiu recién publicáu pola Fundación Oso Pardo y ellaboráu pola Universidá d'Uviéu y la Unidá Mista d'Investigación en Biodiversidá de Mieres, la especie xenera al añu nos conceyos del Cordal 20,5 millones d'euros y contribuyó a crear o sostener 350 empleos. El trabayu foi fechu en 2019 en 198 negocios –la mayoría pequenos comercios, restauración, turismu activu y agospiamientos–, de los cualos 97 taben allugaos n'Asturies, y la resultancia foi qu'el 40% atalanta que la so facturación y vecería depende de la presencia del osu. Amás, un 18% considérase “altamente dependiente” d'estos animales. Asturies ye la comunidá onde esisten más empreses con esta dependencia: un 53%. La mayoría d'elles tán en Proaza, que vivió de “Paca” y “Tola” –agora de “Paca” y “Molinera”–, y Somiedu.